Kryzys Poczty Greckiej: Konflikt między Modernizacją a Odpowiedzialnością Społeczną

Kryzys Poczty Greckiej: Konflikt między Modernizacją a Odpowiedzialnością Społeczną

Hellenic Post (ELTA) stała się centrum jednej z najbardziej kontrowersyjnych debat politycznych w Grecji pod koniec 2025 roku, gdy państwowa służba pocztowa ogłosiła zamknięcie 204 placówek — około 45% ogólnokrajowej sieci — wywołując szerokie oburzenie społeczne, debaty parlamentarne oraz rezygnację jej dyrektora generalnego. To, co zaczęło się jako plan restrukturyzacji mający na celu rozwiązanie chronicznych strat finansowych, szybko przerodziło się w kryzys ujawniający głębokie podziały między koniecznością fiskalną a odpowiedzialnością społeczną, szczególnie wobec najbardziej narażonych grup w Grecji.​

Problem: Upadająca sieć

31 października 2025 zarząd ELTA ogłosił zamknięcie 204 z 456 swoich oddziałów w ramach „Strategicznego Planu Reorganizacji 2023–2027”. Pierwsza fala 46 zamknięć weszła w życie 3 listopada, a oddziały głównie w Atenach i Salonikach zamknęły się z dnia na dzień. Decyzja została uzasadniona przez zarząd ELTA tym, że 92% doręczeń listów oraz 90% przesyłek kurierskich realizowanych jest obecnie poprzez dostawy do domu, co sprawia, że rozległa sieć oddziałów jest ekonomicznie nieopłacalna.​

Zamknięcia dotkną zarówno centra miejskie — w tym dzielnice Aten takie jak Alimos, Dafni, Metamorfosi, Kaisariani, Nikaia i Marathon — jak i obszary wiejskie obejmujące wyspy oraz górskie rejony takie jak Zagori w Epirze, Ierapetra na Krecie i Północne Tzoumerka w Aetolii-Akarnanii. W niektórych odległych miejscowościach mieszkańcy muszą teraz pokonywać nawet do 50 kilometrów, by dotrzeć do najbliższego czynnego urzędu pocztowego.​

Przyczyny podstawowe: spirala finansowego pogorszenia

Problemy finansowe ELTA mają głębokie korzenie. Organizacja notuje straty rok po roku, przy czym sam rok 2024 przyniósł deficyt około 8,1 mln euro mimo przychodów na poziomie 249,1 mln euro. Zadłużenie firmy wzrosło do około 140 mln euro, a koszty administracyjne pochłaniają corocznie 33 mln euro. Tradycyjna korespondencja listowa — historyczna podstawa usług pocztowych — spadła o niemal dwie trzecie od 2003 roku, zmniejszając się z ponad 620 milionów przesyłek do około 225 milionów w 2023 roku.​

Infrastruktura operacyjna firmy również uległa poważnemu pogorszeniu. Wiele oddziałów działa na sprzęcie mającym nawet 30 lat, a braki kadrowe spowodowały, że w niektórych lokalizacjach pracuje tak mało osób, iż listonosze muszą ręcznie wycinać kody kreskowe z paczek, aby zeskanować je na skanerach płaskich, ponieważ urządzenia ręczne nie są dostępne. Klienci rutynowo muszą czekać godzinami, a listy polecone często nie są dostarczane do domów, lecz trzeba je odebrać w oddziałach.​

Aby utrzymać ELTA na powierzchni, grecki rząd interweniował wielokrotnie. W grudniu 2020 roku udzielono zastrzyku kapitału w wysokości 100 milionów euro oraz 149 milionów euro rekompensaty za zobowiązania wynikające z Uniwersalnej Usługi (USO) obejmujące lata 2013–2018 — były to płatności mające zrekompensować koszty utrzymania usług pocztowych na odległych wyspach i w górskich wsiach. W 2021 roku uruchomiono program dobrowolnych odejść, mający na celu zwolnienie 2 000 pracowników, a do końca 2024 roku zatrudnienie w ELTA zmniejszyło się do 3 159 osób — mniej niż połowa z 7 186 zatrudnionych w 2016 roku. Te działania wsparcia wywołały postępowanie Komisji Europejskiej w sprawie możliwego naruszenia przepisów dotyczących pomocy państwa (sprawa SA.57538), które nadal jest w toku.​

Oś czasu: Od arkuszy kalkulacyjnych do ulic

Plan restrukturyzacji był opracowywany przez lata, ale jego wdrożenie przebiegało chaotycznie i wywołało polityczne napięcia. 25 października 2025 roku, prezes ELTA Grigoris Sklikas ogłosił zamknięcia podczas wywiadu telewizyjnego — dopiero po tym, jak dzień wcześniej powiadomił odpowiednie ministerstwo faksem, którego przesłanie podobno pozostało niezauważone. Do 3 listopada klienci przychodzili do oddziałów i zastawali zamknięte drzwi oraz ręcznie napisane notatki z napisem 'Ten oddział jest zamknięty’.​

Nagły sposób ogłoszenia wywołał natychmiastową reakcję. Pracownicy zatrudnieni na umowach tymczasowych zostali z dnia na dzień bez pracy, podczas gdy inni otrzymali późnonoczne telefony z informacją o przeniesieniu do odległych oddziałów. Rząd grecki, zaskoczony sytuacją, publicznie skrytykował brak konsultacji z lokalnymi społecznościami i obywatelami. Partie opozycyjne, a nawet członkowie rządzącej Nowej Demokracji z poszkodowanych okręgów wyborczych wyrażali oburzenie, podczas gdy SYRIZA domagała się nadzwyczajnego posiedzenia parlamentu w celu rozwiązania kryzysu.​

5 listopada, pod rosnącą presją polityczną, prezes Sklikas złożył rezygnację, powołując się na trudności w realizacji niezbędnych reform w obliczu oporu parlamentarnego i publicznego sprzeciwu. W liście rezygnacyjnym Sklikas bronił swoich działań, twierdząc, że przejął 'zaniedbaną firmę z 30-letnim sprzętem i niewystarczającą infrastrukturą cyfrową’, a reakcja prawodawców uczyniła sensowny dialog na temat planu restrukturyzacji 'wyjątkowo trudnym’.​

Pomimo rezygnacji, rzecznik rządu Pavlos Marinakis jasno zaznaczył, że plan restrukturyzacji będzie kontynuowany, choć z modyfikacjami. ELTA ogłosiła tymczasowe, trzymiesięczne zawieszenie dalszych zamknięć poza centrami miast, aby umożliwić konsultacje z władzami lokalnymi. Od tego czasu nowy zespół zarządzający przejął kontrolę, inicjując rozmowy z dotkniętymi społecznościami oraz badając alternatywne modele świadczenia usług.​

Aktualne wydarzenia: Poszukiwanie rozwiązań

Na połowę listopada 2025 roku nowa kadra zarządcza ELTA przegląda plan restrukturyzacji i rozważa model „shop-in-shop”, który zakłada współlokalizację niektórych oddziałów regionalnych w Centrach Obsługi Obywatela (KEP), mający na celu obniżenie kosztów najmu przy jednoczesnym utrzymaniu obecności pocztowej. Jednak całkowite przeniesienie operacji pocztowych i finansowych do KEP jest uważane za trudne, ponieważ centra te obecnie nie dysponują niezbędną infrastrukturą.​

Rząd podkreślił również starania mające na celu utrzymanie dostępności usług poprzez rozszerzoną dostawę do domu, mobilne jednostki pocztowe, współpracę z lokalnymi sklepami oraz usługi cyfrowe. ELTA wyposażyła listonoszy w mobilne terminale oraz mini-drukarki, co pozwala im realizować niemal wszystkie usługi podczas wizyt domowych. Ponadto, firma po raz pierwszy wykorzystuje swoje nieruchomości, przy czym jedna relokacja budynku przyniosła roczne oszczędności w wysokości 55 000 euro.​

Pomimo tych zapewnień, sceptycyzm pozostaje wysoki. Sytuacja przypomina transformację sektora bankowego w Grecji na przestrzeni ostatniej dekady, kiedy liczba oddziałów bankowych zmniejszyła się o 44% — z ponad 2400 w 2015 roku do około 1350 w 2024 roku — co doprowadziło do utraty około 17 000 miejsc pracy i powstania pustyń usług w obszarach wiejskich. Krytycy obawiają się, że zamknięcia ELTA powtórzą ten wzorzec, pozostawiając bezbronne grupy ludności w trudnej sytuacji.​

Wpływ na ludność Grecji

Zamknięcia wywarły głęboki wpływ społeczny, szczególnie na dwie grupy: osoby starsze oraz mieszkańców terenów wiejskich. Dla wielu starszych Greków urzędy pocztowe nie są jedynie punktami usługowymi, ale stanowią niezbędną lifeline. Polegają oni na oddziałach ELTA w kwestii odbioru emerytur, opłacania rachunków oraz dostępu do podstawowych usług finansowych. W społecznościach wiejskich i na wyspach, gdzie oddziały bankowe już zniknęły, urząd pocztowy często jest jedyną pozostałą infrastrukturą usług publicznych.​

Badanie Grecji z 2024 roku dotyczące gotowości cyfrowej ujawniło wyraźną cyfrową przepaść: duża część starszych obywateli nie posiada umiejętności potrzebnych do obsługi podstawowych usług online, a ponad osiem na dziesięć osób próbujących dokonać transakcji online wymaga pomocy z zewnątrz. Dla tej grupy zmiana na usługi pocztowe z priorytetem cyfrowym to nie tylko niedogodność — grozi to całkowitym wykluczeniem z podstawowych transakcji.​

Lokalni burmistrzowie opisali zamknięcia jako „porzucenie”, ostrzegając, że pozbawienie usług publicznych na obszarach wiejskich przyspieszy migrację do dużych miast i jeszcze bardziej wyludni już i tak borykające się regiony. Mieszkańcy dotkniętych terenów wyrazili swoje zaniepokojenie: „Nie mamy internetu ani samochodów, by gdzie indziej się udać”, co podkreśla codzienne wyzwania związane z tą nagłą zmianą.​

Zamknięcia mają również spowodować obciążenie operacyjne pozostałych placówek, prowadząc do długich kolejek, opóźnień w wypłatach emerytur i świadczeń, trudności w nadawaniu oficjalnych dokumentów oraz wzrostu zależności od prywatnych usług kurierskich, które zazwyczaj są droższe. Przedstawiciele związków zawodowych potępili te zamknięcia jako element stopniowej prywatyzacji mającej na celu uczynienie ELTA bardziej atrakcyjną dla prywatnych inwestorów, a prywatne firmy kurierskie takie jak ACS już przejmują większość szybko rosnących zamówień online w Grecji.​

Specjalny wpływ na osoby starsze i społeczności wiejskie

Osoby starsze doświadczają szczególnie dotkliwych skutków. Wielu starszych Greków przez dziesięciolecia polegało na lokalnej poczcie w codziennych sprawach i kontaktach społecznych. Urzędy pocztowe w małych miastach i wsiach pełnią nie tylko funkcję punktów usługowych, ale także społecznych miejsc spotkań, gdzie mieszkańcy się gromadzą, wymieniają wiadomości i podtrzymują więzi społeczne. Utrata tych placówek odcina kluczowe połączenie z usługami publicznymi i życiem społeczności.​

W górzystych i wyspiarskich regionach wyzwania są potęgowane przez uwarunkowania geograficzne. Podróż 50 kilometrów do najbliższego urzędu pocztowego nie jest drobnym utrudnieniem dla starszych mieszkańców bez własnych środków transportu czy niezawodnej komunikacji publicznej. W miesiącach zimowych, gdy warunki pogodowe się pogarszają, takie podróże mogą stać się niebezpieczne lub wręcz niemożliwe.

Parlament Europejski zadał Komisji Europejskiej oficjalne pytania dotyczące tego, czy zamknięcia w Grecji naruszają obowiązek uniwersalnej usługi pocztowej, który wymaga równego dostępu dla wszystkich obywateli niezależnie od miejsca zamieszkania.​

Społeczności wiejskie również mierzą się z konsekwencjami ekonomicznymi. Lokalne firmy, które polegają na usługach pocztowych w zakresie wysyłki produktów, odbioru dostaw lub prowadzenia transakcji finansowych, teraz borykają się z rosnącymi kosztami i problemami logistycznymi. Stowarzyszenie Handlowe Aten poparło wysiłki modernizacyjne ELTA, ale podkreśliło, że zamknięcia muszą opierać się na obiektywnych i lokalnych kryteriach, wskazując na placówkę przy ulicy Metropoleos w Atenach jako kluczowy element centrum handlowego.​

Wniosek: Nierozwiązany kryzys

Restrukturyzacja ELTA wciąż trwa i nie ma jasnego rozwiązania na horyzoncie. Choć rząd upiera się, że modernizacja jest niezbędna dla przetrwania firmy, koszty społeczne tych reform wywołały burzę polityczną wykraczającą poza podziały partyjne. Rezygnacja prezesa Sklikasa nie złagodziła napięć, a trzymiesięczny okres konsultacji jedynie odłożył trudne decyzje na później.​