De postcrisis in Griekenland: een botsing tussen modernisering en sociale verplichting

De postcrisis in Griekenland: een botsing tussen modernisering en sociale verplichting

De Hellenic Post (ELTA) is eind 2025 het middelpunt geworden van een van Grieklands meest controversiële politieke debatten, toen de staatsgeorgde postdienst de sluiting van 204 filialen aankondigde — ongeveer 45% van het landelijke netwerk — wat leidde tot brede publieke verontwaardiging, parlementaire debatten en het ontslag van de CEO. Wat begon als een herstructureringsplan om chronische financiële verliezen aan te pakken, is snel uitgegroeid tot een crisis die diepe breuken blootlegt tussen financiële noodzaak en maatschappelijke verantwoordelijkheid, vooral voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in Griekenland.​

De kwestie: een netwerk in verval

Op 31 oktober 2025 kondigde het management van ELTA aan dat 204 van haar 456 filialen gesloten zouden worden als onderdeel van het ‘Strategisch Herstructureringsplan 2023–2027’. De eerste golf van 46 sluitingen ging op 3 november van kracht, waarbij filialen voornamelijk in Athene en Thessaloniki van de ene op de andere dag hun deuren sloten. De beslissing werd door het management van ELTA gerechtvaardigd met het argument dat 92% van de postbezorgingen en 90% van de pakketverzendingen nu via thuisbezorging plaatsvinden, waardoor een uitgebreid filiaalnetwerk economisch onhoudbaar is.​

De sluitingen treffen zowel stedelijke centra—waaronder Atheense wijken zoals Alimos, Dafni, Metamorfosi, Kaisariani, Nikaia en Marathon—als landelijke gebieden die eilanden en bergachtige regio’s beslaan zoals Zagori in Epirus, Ierapetra in Kreta, en Noord-Tzoumerka in Aetolië-Akarnanië. In sommige afgelegen gebieden moeten bewoners nu soms tot 50 kilometer reizen om het dichtstbijzijnde functionerende postkantoor te bereiken.​

Oorzaken: Een spiraal van financiële achteruitgang

De financiële problemen van ELTA hebben diepe wortels. De organisatie heeft jaar na jaar verlies geleden, met alleen al in 2024 een tekort van ongeveer €8,1 miljoen ondanks opbrengsten van €249,1 miljoen. De schulden van het bedrijf zijn opgehoopt tot ongeveer €140 miljoen, waarbij de beheerskosten jaarlijks €33 miljoen bedragen. Het volume traditionele brievenpost—the historische ruggengraat van postdiensten—is sinds 2003 met bijna twee derde gedaald, van meer dan 620 miljoen stuks tot ongeveer 225 miljoen in 2023.​

De operationele infrastructuur van het bedrijf is ook ernstig verslechterd. Veel filialen werken met apparatuur die al 30 jaar oud is, en personeelsgebrek heeft ertoe geleid dat sommige locaties zo onderbemand zijn dat postmedewerkers handmatig barcodes van pakketten moeten knippen om ze met flatbedscanners te scannen, omdat draagbare apparaten niet beschikbaar zijn. Klanten moeten routinematig urenlang wachten, en aangetekende post wordt vaak niet bij de huizen bezorgd, maar moet in plaats daarvan worden opgehaald bij filialen.​

Om ELTA financieel overeind te houden, heeft de Griekse regering herhaaldelijk ingegrepen. In december 2020 werd een kapitaalinjectie van €100 miljoen verstrekt, naast €149 miljoen aan compensatie voor de Universele Dienstplicht (USO) van het bedrijf voor de periode 2013–2018 — betalingen bedoeld om de kosten van het handhaven van postbezorging op afgelegen eilanden en bergdorpen te compenseren. In 2021 werd een vrijwillige uitstapregeling gelanceerd die gericht was op 2.000 vertrekregelingen van werknemers, en eind 2024 was het personeelsbestand van ELTA geslonken tot 3.159 — minder dan de helft van de 7.186 werknemers in 2016. Deze ondersteuningsmaatregelen hebben een onderzoek door de Europese Commissie naar mogelijke staatssteun in gang gezet (Zaak SA.57538), dat nog in behandeling is.​

Tijdlijn: Van Spreadsheets tot Straten

Het herstructureringsplan is jaren in ontwikkeling, maar de uitvoering ervan is chaotisch en politiek explosief geweest. Op 25 oktober 2025 kondigde ELTA CEO Grigoris Sklikas de sluitingen aan in een televisie-interview—pas nadat hij de betreffende minister de dag ervoor per fax had geïnformeerd, een communicatie die naar verluidt onopgemerkt bleef. Op 3 november kwamen klanten bij filialen aan en troffen ze gesloten deuren met handgeschreven notities waarop stond ‘Dit filiaal is gesloten’.​

De plotselinge wijze van aankondigen veroorzaakte onmiddellijk tegenreacties. Werknemers met tijdelijke contracten werden van de ene op de andere dag werkloos, terwijl anderen ’s nachts telefoontjes kregen met het bericht dat zij naar verre filialen werden overgeplaatst. De Griekse regering, overrompeld, bekritiseerde publiekelijk het gebrek aan overleg met lokale gemeenschappen en burgers. Oppositiepartijen en zelfs leden van de regerende Nieuwe Democratie-partij uit de getroffen kiesdistricten uitten hun woede, terwijl SYRIZA een spoeddebat in het parlement eiste om de crisis te bespreken.​

Op 5 november, te midden van toenemende politieke druk, diende CEO Sklikas zijn ontslag in en noemde de moeilijkheden bij het doorvoeren van noodzakelijke hervormingen vanwege parlementaire weerstand en publieke verontwaardiging. In zijn ontslagbrief verdedigde Sklikas zijn handelen en stelde dat hij ‘een verwaarloosd bedrijf met apparatuur van 30 jaar oud en inadequate digitale infrastructuur’ had geërfd, en dat de reactie van parlementsleden het voeren van een zinvolle dialoog over het herstructureringsplan ‘uiterst moeilijk’ maakte.​

Ondanks het aftreden maakte regeringswoordvoerder Pavlos Marinakis duidelijk dat het herstructureringsplan zou doorgaan, zij het met aanpassingen. ELTA kondigde een tijdelijke opschorting van drie maanden aan voor verdere sluitingen buiten stadscentra om overleg met lokale autoriteiten mogelijk te maken. Sindsdien heeft een nieuw managementteam het overgenomen, dat gesprekken is gestart met de getroffen gemeenschappen en alternatieve dienstmodellen onderzoekt.​

Huidige ontwikkelingen: Op zoek naar oplossingen

Vanaf half november 2025 bekijkt het nieuwe management van ELTA het herstructureringsplan en onderzoekt het een ‘shop-in-shop’ model waarbij sommige regionale vestigingen worden ondergebracht binnen Burger Service Centra (KEP), met als doel de huurkosten te verlagen terwijl men een postaanwezigheid behoudt. Het volledige overdragen van post- en financiële activiteiten aan KEP’s wordt echter als moeilijk beschouwd, omdat deze centra momenteel niet over de benodigde infrastructuur beschikken.​

De regering heeft ook de inspanningen benadrukt om de service te behouden door middel van uitgebreidere bezorging aan huis, mobiele posteenheden, samenwerkingen met lokale winkels en digitale diensten. ELTA heeft de bezorgers uitgerust met mobiele terminals en mini-printers, waardoor ze bijna alle diensten tijdens huisbezoeken kunnen uitvoeren. Daarnaast zet het bedrijf voor het eerst zijn vastgoedactiva in, waarbij het verplaatsen van één gebouw jaarlijks €55.000 bespaart.​

Ondanks deze garanties blijft het scepticisme groot. De situatie doet denken aan de transformatie van de Griekse banksector in het afgelopen decennium, toen het aantal bankfilialen met 44% afnam—van meer dan 2.400 in 2015 tot ongeveer 1.350 in 2024—wat leidde tot het verlies van ongeveer 17.000 banen en het ontstaan van zorggebieden in landelijke gebieden. Critici vrezen dat de sluitingen van ELTA dit patroon zullen herhalen, waardoor kwetsbare groepen aan hun lot worden overgelaten.​

Impact op de Griekse bevolking

De sluitingen hebben een diepgaande sociale impact gehad, vooral op twee groepen: ouderen en inwoners van landelijke gebieden. Voor veel oudere Grieken zijn postkantoren niet alleen servicepunten, maar essentiële levensaders. Ze zijn afhankelijk van ELTA-filialen voor het ophalen van pensioenen, het betalen van rekeningen en toegang tot basis financiële diensten. In landelijke en eilandgemeenschappen waar bankfilialen al verdwenen zijn, vertegenwoordigt het postkantoor vaak de laatste overgebleven publieke dienstinfrastructuur.​

De Griekse enquête van 2024 over digitale paraatheid onthulde een schrijnende digitale kloof: een groot deel van de oudere burgers mist de vaardigheden die nodig zijn om basisdiensten online te gebruiken, en meer dan acht op de tien die online transacties proberen uit te voeren, hebben hulp van buitenaf nodig. Voor deze groep is de verschuiving naar digitale eerst postdiensten niet slechts een ongemak—het brengt het risico mee van volledige uitsluiting van essentiële transacties.​

Lokale burgemeesters hebben de sluitingen beschreven als ‘verlating’ en waarschuwen dat het wegnemen van publieke diensten uit het platteland de migratie naar grote steden zal versnellen en de toch al worstelende regio’s verder zal ontvolken. Bewoners in de getroffen gebieden hebben hun bezorgdheid geuit: ‘We hebben geen internet of auto om ergens anders heen te gaan,’ wat de dagelijkse uitdagingen benadrukt die deze plotselinge verandering met zich meebrengt.​

Er wordt ook verwacht dat de sluitingen operationele druk zullen veroorzaken bij de overgebleven vestigingen, wat zal leiden tot lange wachtrijen, vertragingen bij pensioen- en sociale uitkeringen, moeilijkheden bij het versturen van officiële documenten, en een toenemende afhankelijkheid van particuliere koeriersdiensten, die doorgaans duurder zijn. Vakbondvertegenwoordigers hebben de sluitingen veroordeeld als onderdeel van een geleidelijk privatiseringsproces dat ELTA aantrekkelijker wil maken voor private investeerders, waarbij particuliere koeriersbedrijven zoals ACS al het merendeel van de snel groeiende online bestellingen in Griekenland in handen hebben.​

Bijzondere impact op ouderen en plattelandsgemeenschappen

De oudere bevolking ondervindt bijzonder ingrijpende gevolgen. Veel oudere Grieken hebben tientallen jaren vertrouwd op hun lokale postkantoor voor routinezaken en sociale interactie. Postkantoren in kleine steden en dorpen functioneren niet alleen als servicecentra maar ook als gemeenschapshuizen waar bewoners samenkomen, nieuws uitwisselen en sociale banden onderhouden. Het verlies van deze vestigingen verbreekt een cruciale verbinding met publieke diensten en het gemeenschapsleven.​

In bergachtige en eilandgebieden worden de uitdagingen door de geografie versterkt. Reizen van 50 kilometer naar het dichtstbijzijnde postkantoor is geen kleinigheid voor oudere bewoners zonder eigen vervoer of betrouwbaar openbaar vervoer. In de wintermaanden, wanneer de weersomstandigheden verslechteren, kunnen zulke reizen gevaarlijk of onmogelijk worden.

Het Europees Parlement heeft formele vragen gesteld aan de Europese Commissie over de vraag of de sluitingen in Griekenland in strijd zijn met de universele postdienstverplichting, die gelijke toegang voor alle burgers vereist, ongeacht de woonplaats.​

Plattelandsgemeenschappen ondervinden ook economische gevolgen. Lokale bedrijven die afhankelijk zijn van postdiensten voor verzending van producten, ontvangst van goederen of financiële transacties worden nu geconfronteerd met hogere kosten en logistieke problemen. De Handelsvereniging van Athene heeft het moderniseringsproces van ELTA ondersteund, maar benadrukt dat sluitingen gebaseerd moeten zijn op objectieve en lokale criteria, waarbij het filiaal in de Metropoleosstraat in Athene als een belangrijk onderdeel van het commerciële centrum wordt genoemd.​

Conclusie: Een onopgeloste crisis

De herstructurering van ELTA is nog in volle gang, zonder een duidelijke oplossing in zicht. Hoewel de overheid volhoudt dat modernisering essentieel is voor het voortbestaan van het bedrijf, heeft de menselijke tol van dergelijke hervormingen een politieke storm doen ontstaan die partijgrenzen overschrijdt. Het ontslag van CEO Sklikas heeft de spanningen niet verlicht, en de drie maanden durende consultatieperiode heeft moeilijke beslissingen slechts uitgesteld.​